Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimliyi ixtisası

İxtisasın təsviri

Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimliyi ixtisasında təhsil almağın üstün cəhəti odur ki, həm Azərbaycan dilinin, həm də ədəbiyyatın dərin biliklərinə yiyələnirsən. Eyni zamanda nitq bacarığını formalaşdırmış olursan. Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ixtisasında bir çox fənlər tədris olunur. Bunlar aşağıdakılardır:

➝ Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi;
➝ Azərbaycan ədəbiyyatı nəzəriyyəsi;
➝ Şifahi xalq ədəbiyyatı;
➝ Azərbaycan dili və ədəbiyyatın tədrisi metodikası.

Bu fənlər tələbələrin müəllim kimi fəaliyyət göstərmələrinə böyük köməklik göstərir. Onlar aldıqları təhsili eyni zamanda sonrakı fəaliyyətlərində də tətbiq edə bilirlər.

Bu ixtisas sahibi nə işlə məşğul olur? (iş öhdəlikləri)

➝ Şagirdlərin təhsil və təlim yollarını müəyyənləşdirmək üçün psixoloji və pedaqoji diaqnostika aparmaq;
➝ Tədris planına və öz dərs cədvəlinə uyğun olaraq tədris yükünə görə təyin olunan siniflərdə (qruplarda) Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənnləri üzrə təməl və seçmə dərsləri həyata keçirmək;
➝ Müasir texnologiyalardan istifadə edərək fərdin yaş inkişaf xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq Azərbaycan xalqının tarixinə, milli-mədəni dəyərlərinə hörmət hissi yaratmaq;
➝ Əmək funksiyasını vicdanla yerinə yetirmək;
➝ Əmək intizamına və etik davranış qaydalarına əməl etmək;
➝ Əmək qanunvericiliyinin tələblərini yerinə yetirmək;
➝ Dövlətin təhsil siyasətini yerinə yetirmək;
➝ Təhsil və tərbiyə alanların tədris və tərbiyə işini dövlət standartları səviyyəsində mənimsəməsi üçün zəruri şərait yaratmaq;
➝ Pedaqoji etikaya, əxlaqa riayət etmək, bilik və bacarığını şagirdlərdən və müəllim yoldaşlarından əsirgəməmək, tədrisin təşkilində yenilikləri yaradıcılıqla tətbiq etmək;
➝ Müəllim-şagird münasibətində mənəvi dəyərlərə hörmət etmək, tədris intizamına ciddi riayət etmək, KSQ və BSQ-lər zamanı,dərs məşgələləri zamanı obyektivliyə xələl gətirməmək;
➝ Metodiki və pedaqoji araşdırmalar aparmaq, tədris-metodiki vəsaitlər hazırlamaq, qoyulmuş əmək normalarını yerinə yetirmək;
➝ Əməyin mühafizəsi və əmək təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə tələblərə riayət etmək;
➝ Məktəbin əmlakına vicdanlı münasibət bəsləmək;
➝ İnsanların həyat və sağlamlığına və məktəbin əmlakının qorunmasına təhlükə yaradan hallar haqqında bilavasitə rəhbərliyə məlumat vermək;
➝ Digər işçilərin vəzifə öhdəliklərini yerinə yetirməsinə mane olmamaq, özünü ləyaqətli aparmaq;
➝ Müntəzəm olaraq ixtisasının artırılması üzərində çalışmaq;
➝ Hər hansı bir səbəb üzündən işə çıxmaq mümkün olmadıqda isə dərhal bilavasitə rəhbərliyə (tədris işləri üzrə direktor müavininə, direktora)məlumat verməyə borcludur.

Harada bu ixtisasa sahiblənmək olar?

Dövlət universitetləri:

➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (ADPU)
➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (Ağcabədi filialı)
➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (Quba filialı)
➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (Cəlilabad filialı)
➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (Şamaxı filialı)
➝ Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti (Şəki filialı)
➝ Azərbaycan Dillər Universiteti
➝ Bakı Dövlət Universiteti
➝ Bakı Slavyan Universiteti
➝ Gəncə Dövlət Universiteti
➝ Lənkəran Dövlət Universiteti
➝ Naxçıvan Dövlət Universiteti
➝ Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu
➝ Mingəçevir Dövlət universiteti
➝ Sumqayıt Dövlət Universitet

Özəl universitetlər:

➝ Bakı Qızlar Universiteti
➝ Xəzər Universiteti
➝ "Naxçıvan" Universiteti (Naxçıvan şəhəri)

Bu ixtisas üzrə harada çalışmaq olar?

➝ Orta ümumtəhsil məktəblərində;
➝ Tədris mərkəzlərində;
➝ Liseylərdə;
➝ Magistr təhsili alaraq universitetlərdə işləyə bilərlər.

Qeyd: Bu ixtisası bitirən şəxslər eyni zamanda jurnalistika fəaliyyəti ilə də məşğul ola bilərlər. Həmçinin radio və televiziya, nəşriyyat sahəsində də öz bacarıqlarını nümayiş etdirə bilərlər.

Bu ixtisas üzrə lazım olan bilik və bacarıqlar (kompetensiyalar)

➝ Təşkilatçılıq qabiliyyətləri. Bu qabiliyyət müəllimin uşaqları birləşdirmək, onları məşğul etmək, vəzifələri bölüşdürmək, işi planlaşdırmaq, görülən işə yekun vurmaq və s. Bacarığında özünü göstərir.
➝ Didaktik qabiliyyətlər. Buraya tədris materialını, əyani vasitələri, avadanlıqlığı seçmək və hazırlamaq, tədris materialını başa düşülən şəkildə, aydın, ifadəli, inandırıcı və ardıcıl nəql etmək, idrakı maraqların və mənəvi tələbatların inkişafını stimullaşdırmaq, tədris-idrak fəallığını yüksəltmək və s. Konkret bacarıqlar daxildir.
➝ Perspektiv qabiliyyətlər. Bu, şagirdlərin daxili aləmini görmək bacarığında, onların emosional vəziyyətini obyektiv qiymətləndirməkdə, psixikanın xüsusiyyətlərini üzə çıxarmaqda özünü göstərir.
➝ Kommunikativ qabiliyyətlər. Bu qabiliyyətlər müəllimin şagirdlər, onların valideynləri, həmkarları, tədris müəssisəsinin rəhbərliyi ilə pedaqoji cəhətdən məqsədyönlü münasibət yarada bilməsində özünü göstərir.
➝ Suqqestiv (təlqinedici ) qabiliyyətlər. Bu, şagirdlərə emosional-iradi təsir göstərməkdən ibarətdir.
➝ Tədqiqatçılıq qabiliyyətlər. Bu, pedaqoji situasiyaları və prosesləri dərk etmək və obyektiv qiymətləndirmək bacarığında özünü göstərir.
➝ Elmi – idrakı qabiliyyətlər. Bu, seçdiyi sahə üzrə elmi bilikləri mənimsəmə qabiliyyətidir.
➝ İnformasiya – Kommunikasiya Texnologiyalarından istifadə bacarıqları.
➝ Azərbaycan dili və ədəbiyyatını mükəmməl səviyyədə bilməli;
➝ Gözəl nitqi olmalı.

Qeyd: Müəllim praktiki fəaliyyət üçün bu qabiliyyətlərin hamısı eyni dərəcədə vacib deyil. Son illərin elmi tədqiqatları göstərir ki, bu qabiliyyətlər içərisində “aparıcı” və “köməkçi” qabiliyyətlər vardır. Aparılan çoxsaylı sorğuların nəticələrinə görə didaktik, təşkilatçılıq qabiliyyətləri aparıcı qabiliyyətlərə aid edilir, qalanlar isə köməkçi qabiliyyətlər hesab olunur.

İxtisasın gələcəyi

Əvvəlki illərlə müqayisədə indi müəllimlik ixtisasına maraq ildən-ilə artmaqdadır. Xüsusən,son illər bu peşə sahiblərinin əməkhaqqısındakı ciddi artım, eyni zamanda müəllimlərin işə qəbul və iş prosesində yaranan problemlərin həlli üçün yaradılan İnsan Resursları Mərkəzi müəllim nüfuzunun qorunmasında və artmasında müsbətə doğru atılan addımlardan biri oldu.

Əmək haqqı

➝ Pedaqoji təcrübə 3-8 il arası olduqda – 360 AZN
➝ Pedaqoji təcrübə 8-13 il arası olduqda – 378 AZN
➝ Pedaqoji təcrübə 13-18 il arası olduqda – 399 AZN
➝ Pedaqoji təcrübə 18 ildən çox olduqda – 426 AZN