Mühasibat Uçotu və Audit haqqında

Mühasibat Uçotu və Audit haqqında

Mühasibat Uçotu və Audit haqqında

   Mühasibat uçotu və audit müəssisələrin olmazsa olmazıdır. Müəssisələrin gələcəkdəki fəaliyyətlərini planlaması və indiki  maliyyə vəziyyətlərinin müəyyən edilməsi mühasibat uçotunun verdiyi məlumatlara əsaslanır. Hər bir müəssisənin işlərin gedişatını, gələcəkdə onları nələrin gözlədiyini, görüləcək işlərin maliyyə hesabatlarının nəticələrinə dayanaraq proqnozlaşdırılması və digər hallar üçün vacib rol oynayır. Həmçinin şirkətin maliyyə durumu və ona nəzarətin nə yerdə olması idarəçiləri və digər istifadəçiləri maraqlandıran ən önəmli nüanslardandır. Maliyyə hesabatlarının hazırlanmasından sonra istifadəsi baxımından istifadəçilər iki yerə bölünür: daxili və kənar istifadəçilər. Anlaşılmazlıqlara yol verilməməsi və doğru qiymətləndirilməsi üçün Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartları yaradılmışdır. Bu standartlar Avropada İFRS, Amerikada GAAP tərəfindən dəstəklənir. İFRS prinsiplərə dayanaraq geniş seçim imkanları verir, GAAP isə qayda və qanunlar əsasında yalnız nələri qəbul etməli olduqlarını göstərir.

    Auditor fəaliyyəti sahibkarlıq fəaliyyətinin növlərindən biridir. O, iqtisadi subyektlərin mühasibat və maliyyə hesabatlarının müstəqil şəkildə yoxlanılması ilə məşğuldur.

    Hər bir sahədə olduğu kimi mühasibatlıqda da uğurlu kariyera qurmaq mümkündür.  Mühasib öz işinin öhdəsindən nəzəriyyə və praktikanın birlikdə tətbiqi vasitəsilə gələ bilər. Çoxlu mütaliələr etməklə mühasib özünü təkcə ixtisas yönümlü deyil, həm də sosial cəhətdən inkişaf etdirə bilər. Başqa yollara nəzər yetirsək,  ixtisasın peşəkarları ilə güclü əlaqələr yaratmaq, ünsiyyət saxlamaqla müzakirələr aparmaq da inkişafa təkan verir. Deyək ki, bir mühasib özünü işinin mütəxəssisi olaraq yetişdirmək istəyir, lakin nə etməli olduğunu, hardan necə başlayacağını bilmir. Belə olduğu halda artıq bu yolu keçmiş şəxslərdən bu mövzuda məsləhət ala bilər. Uyğun təlim və seminarlarda da mümkün qədər çox iştirak etmək də inkişafda pay sahibi ola bilir.

    Sadəcə 10 il geriyə dönüb baxsaq , mühasibatlığın elə də inkişaf etmədiyini, kiçik və orta şirkətlər tərəfindən önəmsənmədiyini görmək mümkündür. Lakin hazırda bazarda ən rəqabətcil sahələrdən birinə çevrilməkdə, bu sahəyə tələbat artmaqda davam edir. Bununla əlaqədar mühasibatlığın tədrisiylə bağlı onlarla tədris mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Mühasibatlıq dünya standartlarına dayalı olduğu üçün ilk başlarda yüksək faiz yer tutan milli mühasibatlığı artıq sıxışdırıb çıxarmağa istiqamətlidir. Bu mövqedən çıxış edərək kurslar həm də beynəlxalq sertifikat təkliflərini də verirlər. ACCA, CİMA, CFA, DipİFR kimi beynəlxalq serifikatlara sahib olan şəxs digər mühasiblərdən çox daha üstdədir. Nümunə üçün deyə bilərəm ki, orta rəqabətli hər hansı bir şirkətə iş üçün müraciət etdiyiniz zaman dil biliyinin yanında bir də ACCA sertifikatlarınız varsa,  HR-ların diqqətindən kənarda qalmayacağınıza əmin ola bilərsiniz. ACCA özü Fundamental və Performance olaraq iki mərhələdə qruplaşır. Fundamental ilkin səviyyə olmaqla 9, Performance yüksək səviyyə olmaqla 7 imtahandan ibarətdir.

    Bununla bərabər bir mühasib üçün beynəlxalq sertifikatlar nə qədər önəmlidirsə, Excell, 1C proqramlarını və vergi uçotunu da mükəmməl bilmək bir o qədər vacibdir. Təbii ki bunları bilməklə iş bitmir.

    Azərbaycanda mühasibat ixtisası üzrə təhsil alan tələbə iş tapmaq və təcrübə qazanmaq üçün universiteti bitirməyi gözləməməlidir. Nəinki mühasibatlıq, eləcə də digər bütün ixtisaslarda da bu belədir. Tələbə özünü tələbəlik illərindən yetişdirməyə başlamalıdır. Düşünürəm ki, Azərbaycan təhsili və iş həyatı arasındakı əlaqədə ən böyük problemlərdən biri və birincisi budur. Həm ölkəmizin təhsil səviyyəsi hələ o səviyyəyə gəlib çata bilməyib. Bu səbəblə Amerika, İngiltərə, Kanada, Finlandiya, Norveç, Yaponiya, Çin kimi bir sıra xarici ölkələrin top universitetlərində təhsili davam etdirərək daha geniş imkanlar əldə etmək mümkündür. Saydığım ölkələrin ən qabaqcıl universitetlərində təhsil almaq bir çoxlarımızın xəyalıdır. Həmçinin bugünün trendi olan Big4 şirkətləri (Deloitte, PwC, KPMG, EY) də bu xəyallar sırasına daxildir.

    Bəs Mühasibat Uçotu və Audit yolunda uğur qazanmaq üçün necə addımlamaq lazımdır? Universitetler illərinə nəzər salaq. Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, tələbələr elə sanırlar ki, iş tapmaq üçün ilk öncə universiteti bitirmək lazımdır və 4 ilin bitməsini gözləyirlər. 4 il bitəndən sonra da müəssisələrə müraciət edəndə müəssisələrin təcrübə tələbinə verəcək cavabları olmur. Beləcə ömürlərinin 4 ilini heç etmiş olurlar. Valideynlər də dönə-dönə vurğulayırlar ki, ölkədə iş yoxdur. 3-cü kurs tələbəsi kimi deyə bilərəm ki, 1- ci və 2- ci kursları boş-boşuna keçirmək əvəzinə, tapa bildiyiniz bütün təlim və seminarlarda iştirak etmək, ingilis və rus dillərini sərbəst mənimsəmək, MC Office programlarını öyrənmək lazımdır. Bu siyahıya proqramların sayını artırmaq olar. Könüllülük proqramlarında üzv yaxud könüllü olaraq da böyük təcrübələr qazanmış olacaqsınız. 3- cü kursa keçdikdə artıq ixtisasla bağlı minimum səviyyədə olsa da məlumat olmuş olur. Bu o deməkdir ki, artıq şirkətlərin açıq elan etdiyi ödənişsiz təcrübə proqramlarına könül rahatlığı ilə müraciət edə bilərsiniz. Tələbəlik dövründən kimlərəsə pulsuz işləməyə çəkinməyin. Önəmli olan pul deyil, nə dərəcədə təcrübə qazanmağınızdır. Təcrübə proqramlarının müddəti  2-3 ay, bəzən də 6 ay olur. 3- cü kursda  2, 3 təcrübə proqramından yararlana bildinizsə, digər tələbələrdən 1-0 öndə olmaq deməkdir. Bəzən təcrübə proqramını elan edən şirkətlər dolayısıyla özlərinə işçi axtarışında olurlar. Bu da sizin aktivliyinizdən asılı olaraq təcrübənin bitdikdən sonra da işinizə davam edə biləcəyinizə əsas verir. Beləcə qurduğunuz bu plan əsasında 3-cü və 4-cü kurslardan artıq iş sahibi də olmuş olacaqsınız. Gələk işin CV tərəfinə. Əldə etdiyiniz ilk uğurunuz təbii ki, ali təhsil almağınızdır. Daha sonra dil bilikləriniz var, hansı ki 1- ci, 2- ci kurs dönəmində öhdəsindən gəlmişdiniz. Kompüter bilgiləriniz var, könüllülüyünüz var, artıq təcrübəniz də olmuş oldu. Sertifikatlar mövzusunda boşluq görülür. Ola bilər ki, istəyiniz sizi ya ACCA-ya, ya CİMA-ya, yaxud da maliyyə tərəfinə yönəlir (CFA). Bu da sizi onların beynəlxalq  sertifikatlarını almağa sövq edir.  Bütün bunlarla bərabər paralel şəkildə hərgün mütaliəni unutmamaq lazımdır, həm ixtisasla əlaqəli, həm də zövqə görə bədii, yaxud elmi.

    Bütün bu 4 il ərzində bu zəhmətli yoldan keçə bildinizsə, əmin olun ki, siz işi yox, iş sizi axtaracaq, siz uğuru yox, uğur sizi tapacaq. Hər birimizə uğurlar!

    Daha ətraflı məlumat üçün https://ixtisas.az/az/muhasibat-ixtisasi-36

Hüriyyət Allahverdiyeva
Bakı Mühəndislik Universiteti
Mühasibat Uçotu Və Audit – Az3

Öz rəyinizi yazın

Bloqlara rəy yazmaq üçün istifadəçi hesabınıza daxil olmalısız.

Saytda istifadəçi olaraq qeydiyyatdan keçmisinizsə, hesabınıza daxil ola bilərsiniz, əks halda istifadəçi olaraq qeydiyyatdan keçməyiniz tövsiyyə olunur.